Το λυκόφως της ματαιοδοξίας

http://www.kathimerini.gr/ Hμερομηνία δημοσίευσης: 06-12-09


Eπισημανσεις
Το λυκόφως της ματαιοδοξίας
Tων Daniel Klein και Thomaw Cathcart*

Τι αποκαλύπτει, αλήθεια, η τρέχουσα αιμοδιψής βαμπιρομανία μας; Καθώς η «Νέα Σελήνη», η συνέχεια του «Λυκόφωτος», έχει αρχίσει ήδη να προβάλλεται στους κινηματογράφους και να γεμίζει τις αίθουσες, το ερώτημα τίθεται και πάλι από γονείς και άλλους ανησυχούντες ενηλίκους.

Σίγουρα, τα βαμπίρ είναι σέξι μ’ έναν τρόπο που αγγίζει τα όρια του σαδομαζοχισμού – είτε με τη μορφή του Κρίστοφερ Λι είτε ενός νεότερου και ωραιότερου βρικόλακα, όπως ο Εντουαρντ στη «Νέα Σελήνη». Τι έχει να μας πει όμως αυτή η αναπάντεχνη σημερινή μόδα για το «πνεύμα των καιρών»;

Εχει να πει πολλά, σύμφωνα με την Τζένιφερ Μακ Μάον, υπαρξίστρια φιλόσοφο και ερευνήτρια της ποπ κουλτούρας. Η φανταστική δυνατότητα να γίνουμε βρικόλακες μας προσφέρει εκείνο που ο φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγκερ αποκαλούσε «στρατηγική άρνησης του θανάτου». Η στρατηγική αυτή είναι ο τρόπος μας να αντιμετωπίζουμε τη θνητότητά μας και το άγχος που τη συνοδεύει, καταφεύγοντας σε ένα μύθο αιώνιας ζωής, που μας δίνει τη δυνατότητα να ξεχνάμε το γεγονός ότι ζούμε υπό την απειλή του θανάτου. Η θρησκευτική αντίληψη της μετά θάνατον ζωής κάλυπτε αυτή την ανάγκη, αλλά για τους σημερινούς νεαρούς και νεαρές μια αιώνια ζωή παίζοντας άρπα σε πράσινα λιβάδια δεν διαθέτει δραματική ένταση ούτε στυλ. Σύμφωνα με την κ. Μακ Μάον, ωστόσο, υπάρχει και άλλη μια εξήγηση της έλξης που ασκούν οι βρικόλακες, ακόμα πιο σημαντική από το άγχος του θανάτου: ο φόβος για την απώλεια της νεανικής ομορφιάς. Αναμφίβολα, η αιώνια ανυπαρξία είναι φοβερή, αλλά το να γεράσεις και να χάσεις το σεξαπίλ σου είναι ακόμα χειρότερο. Είναι σαν να γίνεσαι, ας πούμε, ζωντανός νεκρός. Φρίκη.

Η Μπέλα, η έφηβη των ταινιών, που βρίσκεται στην από δω πλευρά του Μεγάλου Φράχτη, φαίνεται πιο γοητευμένη από τη στάσιμη ηλικία των καινούργιων βαμπίρ φίλων της παρά από την αιώνια ζωή τους· στην πραγματικότητα, η άτρωτη νιότη τους της προκαλεί φθόνο.

«Δεν γερνάτε; Αστειεύεστε; Μόνο εγώ θα γεράσω; Είναι δίκαιο αυτό;» Σ’ ένα άλλο σημείο η Μπέλα επιμένει ότι κάθε γυναίκα ονειρεύεται να παγώσει στην ηλικία των 18.

Οι υπαρξιστές ξέρουν για ποιο πράγμα μιλάει η Μπέλα. Ξεκινώντας από εκεί όπου άφησε ο Χάιντεγκερ το θέμα του άγχους του θανάτου, ο Σαρτρ και ο Καμύ εστίασαν στο φόβο και τη φρίκη που κυριαρχεί στο πρελούδιο εκείνο του θανάτου, τη σωματική παρακμή. Ο Σαρτρ μίλησε για τη «ναυτία» που καταλαμβάνει το νου του ανθρώπου όταν παρακολουθεί αβοήθητος το σώμα του να ξεπέφτει, προκαλώντας αναπόφευκτα την αποξένωση της συνείδησης από το σώμα. Και ο Καμύ ήρθε να προσθέσει: «Ερχεται μια μέρα όταν ο άνθρωπος διαπιστώνει πως ανήκει στο χρόνο, και με τον τρόμο που τον καταλαμβάνει, αναγνωρίζει τον χειρότερό του εχθρό».

Υπάρχει ωστόσο ένας άλλος υπαρξιστής φιλόσοφος, που μας κάνει ν’ αναρωτιόμαστε αν αυτό το βαμπιρικό φετίχ έχει κάποια αξία. Η ιδέα του Φρειδερίκου Νίτσε για την «αιώνια επιστροφή» –το να ζεις σαν να πρόκειται η ζωή σου να επαναλαμβάνεται εις το διηνεκές– αποκτά μια συναρπαστική καινούργια διάσταση όταν η Μπέλα μαθαίνει ότι ο βρικόλακας αγαπημένος της, ο Εντουαρντ, θα παραμείνει για πάντα έφηβος στο γυμνάσιο. Η Μπέλα δεν εντυπωσιάζεται και τόσο από αυτήν τη μορφή βαμπιρικής αθανασίας, ίσως γιατί της θυμίζει την αντίδραση του Γούντι Αλεν στην αιώνια επιστροφή του Νίτσε: «Δηλαδή, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δω πάλι όλο το Τσίρκο στον Πάγο; Α, δεν αξίζει τον κόπο».

Μήπως ακούσαμε την Μπέλα να μουρμουρίζει: «Σημαίνει αυτό ότι θα πρέπει να παρακολουθήσεις πάλι το μάθημα βιολογίας του κυρίου Μπάνερ; Μπλιαχ!»


* Ο Ντάνιελ Κλάιν και ο Τόμας Κάθκαρντ είναι συγγραφείς του βιβλίου «Hiedegger and a Hippo Walk Through Those Pretty Gates».